مقایسه حق پخش تلویزیونی در لیگ‌های بزرگ جهان با لیگ برتر ایران

 

دنیای فوتبال:در کشورهایی که در فوتبال جهان پیشرو هستند، حقوق پخش تلویزیونی مسابقات یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها محسوب می‌شود. در واقع «محصول ورزشی» که مسابقه در یک لیگ یا تورنمنت است، پایه و اساس «نمایش تلویزیونی» است.

فوتبال در این کشورها یک محرک کلیدی بینندگان تلویزیونی است و تلویزیون نیز در سوی مقابل، عامل کلیدی درآمد در فوتبال است. به عنوان نمونه در فصل 2005-2004 لیگ قهرمانان اروپا، هر هفته حدود 320 میلیون بیننده این رقابت‌ها را تماشا کردند و در فصل 2004-2003‌، 79درصد کل درآمد 883 میلیون فرانک سوییس حاصل از این تورنمنت، از محل فروش حقوق پخش به دست آمد.اما نحوه بازاریابی و فروش این حقوق در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی از کشورها حقوق پخش تلویزیونی به صورت متمرکز فروخته می‌شود و برگزارکننده لیگ یا تورنمنت درآمد حاصله را براساس معیارهایی میان اعضای خود توزیع می‌کنند. اما در بازاریابی غیرمتمرکز این حقوق، هر باشگاه خودش حقوق پخش مسابقاتش را باید بفروشد. در این کشورها در مورد اینکه این حقوق به شبکه‌های عمومی و آ‌زاد (free TV) یا شبکه‌های پولی (pay TV) فروخته شود نیز سیاست‌های متفاوتی وجود دارد. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایبی دارد که در نگاه‌مان به نحوه فروش حقوق پخش تلویزیونی در پنج لیگ بزرگ فوتبال جهان یعنی انگلیس،‌ اسپانیا، ایتالیا، آلمان و فرانسه و همچنین دو کشور ترکیه و ژاپن آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

انگلیس

لیگ برتر انگلیس از محل فروش حقوق تلویزیونی سالانه 3/1 میلیارد یورو درآمد کسب می‌کند. در انگلیس فروش حقوق پخش به صورت متمرکز صورت می‌گیرد. مخالفین بازاریابی متمرکز همواره درآمد بالاتر برای باشگاه‌ها را به عنوان دلیل اصلی برتری بازاریابی غیرمتمرکز مطرح می‌کنند. اما لیگ‌برتر انگلیس با وجود فروش متمرکز، بالاترین درآمد را در جهان دارد. شبکه پولی bsky B برای خریداری حق پخش مستقیم 92 بازی لیگ‌برتر، 580 میلیون یورو در هر فصل پرداخت می‌کند. این شبکه به رغم بازار کوچکتر نسبت به برخی از رقبایش، 5/8 میلیون مشتری دارد که تعداد قابل توجهی به شمار می‌آید.انگلیس در فروش حقوق پخش تلویزیونی در خارج نیز پیشرو است. لیگ برتر حقوق پخش مسابقات را در خارج از بریتانیا برای سه سال به مبلغ 825 میلیون یورو فروخته است، که سهم هر باشگاه از این محل تا سال 2010 سالانه حدود 60 میلیون یورو می‌شود. یکی از دلایل اینکه هر هفته لیگ برتر در شش ساعت متفاوت برگزار می‌شود، توجه به پخش بازی‌ها در کشورهای مختلف به خصوص در شرق دور است. یکی از علت‌هایی که لیگ برتر انگلیس درآمد بسیار بالایی از محل فروش حقوق پخش تلویزیونی کسب می‌کند، فروش انحصاری به شبکه‌ای پولی است. در واقع بازی‌های لیگ‌برتر تازه از ساعت 22 روز شنبه در شبکه‌های عمومی قابل دیدن است. این به شبکه bskyB این امکان را می‌دهد که مشتریان بیشتری را جذب کند.

آلمان

بوندس لیگا نیز حقوق پخش تلویزیونی مسابقات خود را به صورت متمرکز می‌فروشد و سازمان لیگ آلمان که برگزار کننده بوندس لیگای اول و دوم است. این درآمد را میان 36 باشگاه دو لیگ توزیع می‌کند. تفاوت عمده بوندس لیگا با لیگ‌برتر انگلیس در فروش بازی‌ها به شبکه‌های پولی و عمومی است. سازمان لیگ آلمان، حق پخش مستقیم دو بازی در فصل به علاوه پخش خلاصه بازی‌ها تنها یک ساعت و نیم پس از پایان مسابقات روز شنبه را به شبکه عمومی ARD می‌فروشد. این باعث می‌شود که شبکه پولی premiere در آلمان با 80 میلیون نفر جمعیت، تنها چهار میلیون مشتری داشته باشد. به همین خاطر هم تنها حدود 280 میلیون یورو برای خریداری این حقوق می‌پردازد. در مجموع 11/749 ساعت از مسابقات بوندس‌لیگا در شبکه‌های عمومی پخش می‌شود. این میزان در قیاس با لیگ‌برتر انگلیس (40/134ساعت) بسیار زیاد است.بوندس‌ لیگا در هر هفته در سه روز و سه زمان متفاوت برگزار می‌شود. فروش حقوق پخش تلویزیونی مسابقات بوندس‌لیگا در کشورهای خارجی یک پانزدهم لیگ‌برتر انگلیس است. کل درآمد بوندس‌لیگا از محل فروش حقوق پخش تلویزیونی در حال حاضر 420 میلیون یورو است که حدود 29 درصد درآمد کل را تشکیل می‌دهد در عوض پخش مسابقات در شبکه‌های عمومی به فروش حقوق پخش مستقیم بازی‌ها به شبکه‌های پولی، از سال 2010 دیگر نه به صورت غیرمتمرکز و به وسیله خود باشگاه‌ها، بلکه متمرکز و از طریق سازمان لیگ صورت بگیرد. از سال 2010 درآمدهای حاصل از فروش حقوق پخش تلویزیونی بنا بر سه معیار توزیع می‌شود. 40 درصد کل درآمد به طور برابر میان همه باشگاه‌ها توزیع می‌شود، 30 درصد براساس اهمیت ورزشی (10درصد از روی موفقیت‌های تاریخی،‌15 درصد با توجه به رده‌بندی پنج سال گذشته و پنج درصد براساس رتبه در جدول فصل گذشته)، 30 درصد باقیمانده نیز براساس پتانسیل تماشاچی توزیع خواهد شد.

فوتبال حرفه‌ای ایتالیا سال 2010 روی 900 میلیون یورو درآمد از محل فروش حق پخش حساب می‌کند. یعنی 150 میلیون یورو بیشتر از امروز. البته در سیستم جدید، باشگاه‌های بزرگ در آمد تلویزیونی کمتری خواهند داشت. در پایان سال 2005، باشگاه یوونتوس تورین (پیش از سقوط اجباری به سری ب)، یک قرارداد تلویزیونی با شبکه «مدیاست» برای دو فصل منعقد کرد که برایش سالانه 124 میلیون یورو در برداشت. اما از سال 2010 یووه فقط می‌تواند روی 87 میلیون یورو حساب کند. اینترمیلان نیز از صد میلیون یورو در سال، درآمدش به 79 میلیون یورو کاهش می‌یابد. آث میلان نیز براساس سیستم جدید،‌تنها 77 میلیون یورو دریافت خواهد کرد. در عوض باشگاه‌های کوچکتر پایین جدولی، یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌هایشان حل خواهد شد به عنوان مثال، سیه‌نا 21 میلیون یورو دریافت خواهد کرد، لیورنو 23 میلیون و امپولی 24 میلیون یورو، این مبالغ به مراتب بیشتر از درآمدهای کنونی این باشگاه‌هاست. در واقع ایتالیایی‌ها با الگوبرداری از روی مدل انگلیسی، قصد دارند با گسترش زمانی برنامه بازی‌ها در آمدهای بیشتری را برای باشگاه‌های حرفه‌ای خود ممکن سازند. در حال حاضر هر هفته سری A، پنج زمان مختلف برای بازی‌ها وجود دارد.دلیل قابل رویت بودن بیشتر بازی‌ها، درآمد حاصل از اسپانسرینگ و فروش اقلام تجاری هواداران را در آلمان افزایش داده است. 44درصد درآمد کل لیگ آلمان از این محل کسب می‌شود، در حالیکه این میزان در انگلیس 35 درصد است.در این اواخر باشگاه‌های بزرگ آلمان به ویژه بایرن‌مونیخ خواستار فروش غیرمتمرکز حقوق پخش تلویزیونی مسابقات خود شده‌اند. درآمد سالانه بایرین مونیخ از این محل در حال حاضر تنها 25 میلیون یورو است و مدیران این باشگاه‌ مدعی‌اند که در صورتی که خودشان این حقوق را بفروشند چهار برابر این مبلغ را به دست می‌آورند، اما سازمان لیگ آلمان به دلیل توزیع عادلانه‌تر و بزرگ‌تر نشدن فاصله میان باشگاه‌های بزرگ و کوچک و همچنین با توجه به ویژگی‌های جمعیت شناختی بازار بزرگ آلمان، در برابر این خواسته باشگاه‌های بزرگ مقاومت می‌کند.

ایتالیا

سری A ایتالیا، از طریق فروش غیرمتمرکز بازی‌ها به وسیله خود باشگاه‌ها، 750 میلیون یورو در سال درآمد دارد. ویژگی بازاریابی نامتمرکز و انفرادی حقوق پخش در ایتالیا این است که باشگاه‌های سری B، از آنجایی که در این فصل هیچ شبکه‌ تلویزیونی‌ حقوق پخش بازی‌های آنها را نخرید، از باشگاه‌های سری A حدود 105 میلیون یورو به عنوان یارانه دریافت می‌کنند، اما این فروش نامتمرکز در ایتالیا، در سال‌های گذشته یک وضعیت شدیدا نامتعادل را به وجود آورده که موجب شکل‌گیری یک «جامعه دو طبقه‌ای» شده است. به همین دلیل از فصل 2011-2010 یک تحول بزرگ در لیگ ایتالیا اتفاق می‌افتد. سال گذشته سری A تصمیم گرفت که همانند انگلیس، در ایتالیا نیز شنبه‌ها تازه از ساعت 22 بازی‌ها در تلویزیون عمومی قابل دیدن هستند. در کل با 22/197 ساعت پخش مسابقات در تلویزیون عمومی، سریA از این لحاظ پس از بوندس‌لیگا قرار دارد. در سیستم قبلی 56 درصد درآمد کل باشگاه‌های ایتالیایی از محل فروش حقوق پخش تلویزیونی بوده است و 25 درصد نیز از محل اسپانسرینگ و فروش اقلام تجاری، با متمرکز شدن بازاریابی حقوق پخش تلویزیونی، این درصدها به احتمال زیاد به هم نزدیک‌تر خواهند شد.

اسپانیا

با لغو بازاریابی نامتمرکز در ایتالیا، اسپانیا از تابستان 2010 تنها بازار فوتبال بزرگ در اروپا خواهد بود که در آن حقوق رسانه‌ای به صورت نامتمرکز توسط خود باشگاه‌ها فروخته خواهد شد. در حال حاضر این حقوق به دو آژانس Audiovisualsport (شبکه کانال پلوس)Mediapro (شبکه لاسکستا) فروخته شده است. شرکت کاتالانی «مدیا پرو» در حال حاضر با اف‌ث بارسلونا (تا 2013 سالانه 144 میلیون یورو) و رئال مادرید (تا 2013 سالانه 157 میلیون یورو) قرارداد دارد. از سال 2009 نیز 38 باشگاه از 42 باشگاه حاضر در دسته اول و دوم، با «مدیاپرو» قرارداد می‌بندند. البته ماه‌هاست که میان این دو شرکت رقیب دعواست، که بعضا به دادگاه و گاهی نیز به پخش تصاویر سیاه کشیده شده است. به خاطر همین هم نشریه اقتصادی «اسپانسرس» نوشته است که به سختی می‌توان مسیر تحول بازار فوتبال و تلویزیون اسپانیا را پیش‌بینی کرد. در لالیگای اسپانیا، هر هفته در پنج زمان مختلف بازی‌ها برگزار می‌شوند. یک بازی را نیز هر شنبه می‌توان به طور مستقیم در شبکه‌های عمومی دید. در کل 26/113 ساعت از مسابقات لالیگا در تلویزیون عمومی قابل تماشاست. به دلیل فروش غیرمتمرکز حقوق پخش تلویزیون،‌51درصد کل درآمد باشگاه‌های اسپانیا از فروش حقوق پخش بازی‌ها حاصل می‌شود و سهم درآمد حاصل از اسپانسرینگ و فروش اقلام تجاری تنها 25 درصد است.

فرانسه

حقوق رسانه‌ای لیگ دسته اول فرانسه نیز به صورت متمرکز توسط سازمان لیگ بازاریابی می‌شود، اما سیاست بازاریابی لیگ فرانسه این است که میزان بسیار کمی از بازی‌ها به شبکه‌های عمومی تلویزیون فروخته می‌شود. در فصل 2005-2004 تنها 51/37 ساعت از کل بازی‌ها در تلویزیون عمومی پخش شد. به همین خاطر هم 56 درصد از درآمد کل باشگاه‌ها از همین محل بوده است. تازه از فصل 2009-2008 لیگ فرانسه تنها برای افرادی که به شبکه‌های پولی تلویزیونی، اینترنتی و تلفن همراه صاحب حقوق پخش مسابقات حق عضویت می‌دهند، قابل مشاهده است. در تلویزیون عمومی تنها یکشنبه‌ها خلاصه‌ای از بازی‌ها پخش خواهد شد. شبکه‌های پولی «کانال پلوس» (بیش از هشت میلیون مشتری) و «اورنج» به خاطر همین حقوق انحصاری‌ که لیگ فرانسه برای آنها تضمین می‌کند،‌تا سال 2011 هر فصل در مجموع 668 میلیون یورو می‌پردازند. در خلاصه‌ بازی‌ها که در تلویزیون عمومی پخش می‌شود، مسابقه‌ای که روز یکشنبه پخش می‌شود در نظر گرفته نمی‌شود. هر هفته لیگ یک فرانسه در چهار زمان متفاوت برگزار می‌شود.

ژاپن

«جی لیگ» ژاپن در سال 1993 راه‌اندازی شد و در سال 1999 به سیستم دو دسته‌ای درآمد. دسته برتر، جی- لیگ یک ، 18 باشگاه دارد و جی - لیگ دو 12 باشگاه، در جی- لیگ‌ یک 306 بازی در 34 هفته برگزار می‌شود و در جی - لیگ دو 264 بازی که در آن 12 تیم هر یک چهار بار با هم بازی می‌کنند. هر فصل جی- لیگ همانند اغلب لیگ‌های شرق آسیا از ماه مارس تا دسامبر برگزار می‌شود. بازاریابی حقوق پخش بازی‌های جی- لیگ ژاپن نیز به صورت متمرکز توسط سازمان لیگ انجام می‌گیرد حقوق پخش دو دسته با هم فروخته می‌شود.

ترکیه

«سوپر لیگ» ترکیه نیز حقوق پخش تلویزیونی مسابقاتش را به صورت متمرکز فروخته و میان باشگاه‌ها توزیع می‌کند. در ترکیه شبکه پولی «دیجی ترک» حقوق پخش بازی‌ها را سالانه به ازای 123 میلیون دلار می‌خرد. 94 میلیون دلار از آن میان باشگاه‌ها توزیع می‌شود و 29 میلیون دلار باقیمانده نیز به حساب فدراسیون می‌رود. 94 میلیون دلار پرداختی به باشگاه‌ها به این صورت توزیع می‌شود که هر باشگاه برای شرکت در هر فصل مبلغ 8/1 میلیون دلار دریافت می‌کند، چهار باشگاه محبوب کشور یعنی گالاتاسارای، فنر باغچه، بشیکتاش و ترابوزان اسپور نیز هر یک در هر فصل 3/3 میلیون دلار می‌گیرند. از حساب 4/41 میلیون دلاری باقیمانده هم هر باشگاه با توجه به مقامش سهمی را دریافت می‌کند.باشگاه‌هایی که در شش رده اول قرار می‌گیرند نیز یک پاداش 1/1 میلیون دلاری در پایان فصل می‌گیرند. 

 منبع:روزنامه گل

                                    لطفا در خصوص این خبر نظر دهید